23 Eylül 2014 Salı

Telli Haseki Hümaşah Sultan


   Osmanlı tarihi özellikle de harem uzun yıllardır herkesin ilgisini çekiyor. Ülkemizde gösterime giren ve ünü dünyaya yayılan Muhteşem Yüzyıl bu merakı ve ilgiyi perçinledi. Peki Osmanlı İmparatorluğu'nun bir dönemine imza atan, aynı zamanda çöküş sebeplerinden biri olarak kabul edilen "Kadınlar Saltanatı" döneminde sadece Hürrem Sultan, Nurbanu Sultan, Safiye Sultan ve Kösem Sultan'dan oluşan dört yapraklı yonca mı vardı? Bu sorunun detaylı cevabını uzman tarihçiler verir elbet ama yaptığımız araştırmalar böyle olmadığınu gösteriyor bize. Bir Kırımlı tarafından başlatılan ve yine bir Kırımlı tarafından sonlandırılan bu dönemde her biri birer romana konu olacak kadar zeki, alımlı ve güçlü kadınlar olduğu söylenir.
Osmanlı tarihinin en dominant kadınlarından biri olan Kösem Sultan'ın hayatı aslında hiç de kolay geçmemiş. Zekası ve kurnazlığı ile harmanladığı acımasızlığına rağmen Hürrem Sultan kadar kolay erişememiş isteklerine ki gelini Turhan Sultan tarafınfan boğdurulması da bu ihtişamın sadece görüntüden ibaret olduğunu bile gösterebilir bizlere.
   Kösem Sultan, eşi Sultan 1. Ahmed'in erken vefatıyla birlikte giriştiği taht mücadelesinden alnının akıyla çıksa da ne yazık ki tahta çıkan şehzadelerinin zaptı konusunda o kadar da başarılı olamadı. Sultan Murad'ın babası tarafından kardeş katlini yasaklamasına rağmen kendisiyle mücadeleye girişen kardeşlerini öldürmesine ve yıllarca naibeliğini yaptığı saltanattan oğlu tarafından uzaklaştırılmasına mani olamadığı gibi halk tarafından deli sultan olarak adlandırılan Padişah 1. İbrahim'in haremi tarafından elemine edilmekten de kurtulamamıştır.
Kösem Sultan döneminde en az kendisi kadar etkili başka hasekilerde vardı. Valide Sultan olmadan önceki dönemde Mahfiruz Sultan ile sürtüşmeler yaşasa da asıl büyük problemler oğlu 1. İbrahim döneminde yaşanmıştır.
   Hürrem Sultan ile başlayan padişaha nikahlı eş olarak gücünü arttırma durumu 1.İbrahim döneminde padişahın gözdesi Haseki Hümaşah Sultan ile de yaşandı. Sultan 1. İbrahim'in en sevdiği eşi olan Haseki Hümaşah Sultan bütün olumsuzluklara rağmen saltanatı sırasında iyi şeyler yapmaya çalışan padişahın sonunu getiren kadınlardan biridir.
Bazı kaynaklara göre Çerkez bazı kaynaklara göre de Rum asıllı olduğu söylenen Hüma Şah Sultan kadınlar saltanatının en etkili kadınlarından biriydi. cariye olarak geçirdiği sekiz senenin ardından nikah ile baş kadınlık mertebesine ulaşan, Valide Kösem Sultan'ın eski saraya sürülmesini sağlayan hasekinin ekonomik sorunlara rağmen sürdüğü sefahat hayatı bütün kaynaklardaki ortak noktadır.
Esmer güzeli sultanın etkisi o kadar büyüktür ki Kösem Sultan'ın sürgün edilmesini sağladığı gibi padişah kızları olan hanım sultanlara birer cariye muamelesi yaptığı rivayet edilir. Padişahtan bir oğlu olduğu için haseki sıfatına layık görülen Hümaşah Sultan oğlu şehzade Orhan'ın vefatıyla valide sultan olma şansını kaybeder. Telli Haseki lakabı ise ona takmış olduğu altın sırma tellerle bezeli tacı yüzünden verilmiştir. Tabii samur kürk merakı ile de tanınan sultanın halk tarafından eleştirilmesi ve itibar görmemesinin de etkisi var bu lakabın takılmasında.
Sadece padişah üzerinde etkili değildi elbette. Şehzadlerin ve hanım sultanların eğitimiyle bizzat ilgilenir, devlet adamlarıyla önemli konular hakkında görüşürdü. Ama tüm bunlar onun lüks merakının halk tarafından saygıyla karşılanmasını sağlayamazdı.
   Telli Haseki'nin eşi padişahın katlinden önce tek bir sultan ile anlaştığı söylenir. Evladını kaybetmesine rağmen padişahın en kıymetli cariyelerinden biri ve ilk erkek evladının annesi olan Turhan Sultan ile olan yakınlığı Kösem Sultan'ın boğdurulmasına uzanacak planlar zincirininde bir parçasıydı elbette.
İktidar hırsıyla yanıp tutuşan Kösem Sultan ve Telli Haseki'nin ortak bir payda da buluşması beklenemezdi dönemin konuşulları düşünüldüğünde. Padişahın katli ile eski saraya sürgün edilen Telli Haseki tahta çıkan 4. Mehmed'in annesi ve dönemin valide sultanı Turhan Sultan ile irtibatı hiç koparmamış, kendi iktidarında edindiği hatırlı dostlarıyla haberler yollamış ve genç padişahın olası katlini engelleyecek hamleler yaparak Kösem Sultan'ın bir dolap içerisinde gelininin emriyle boğdurulmasını sağlayan düzenin içerisinde yer almıştır.
Tabii bunların hepsi rivayet. Kadınlar saltanatının sonunu getiren Turhan Sultan ile birlikte hasekilik mertebesinde yavaş yavaş tarihe karışmıştır.
Yüzyıllar boyu merak konusu olan harem bir kez daha güç hırsıyla dolu, zeki kadınların hikayesini anlattı bizlere. Özünden kopup kök salmaya çalıştıkça gencecik yürekler bir taş soğukluğuna büründü.

0 yorum:

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...